Zarówno profesjonaliści, jak i entuzjaści sportu często spotykają się z pewnym rodzajem bólu mięśniowego po intensywnej sesji treningowej. Ten specyficzny dyskomfort, często niepoprawnie nazywany zakwasami, zazwyczaj rozwija się w ciągu 12 do 48 godzin po wysiłku fizycznym i może utrzymywać się przez nawet tydzień. Ale skąd się bierze ten opóźniony ból mięśniowy? Czy można go złagodzić? Czy powinniśmy się nim martwić?
Opóźnione bóle mięśniowe, znane jako DOMS (ang. Delayed Onset Muscle Soreness), są dolegliwością, która objawia się bolesnością mięśni po intensywnym wysiłku fizycznym. Wynikiem tego bólu jest nie tylko dyskomfort, ale również tkliwość mięśni, ograniczenie zakresu ruchu oraz obrzęk komórek mięśniowych. Przebieg tych objawów różni się od osoby do osoby – dla jednych jest to jedynie lekkie niedogodności, dla innych intensywny ból hamujący wykonanie codziennych czynności.
Jak do tej pory, naukowcy nie są w pełni pewni mechanizmu powstawania DOMS. Wierzą jednak, że jest to związane z mikrourazami tkanki mięśniowej i łącznej, które występują podczas intensywnego wysiłku fizycznego. Najczęściej opóźniony ból mięśniowy dotyka osoby, które przez dłuższy czas nie uprawiały sportu lub które po raz pierwszy wykonały konkretną aktywność fizyczną.
Zakwasami zwykle nazywamy ból mięśni wywołany nagromadzeniem się kwasu mlekowego w tkankach mięśniowych. Ta teoria jest jednak obecnie obalana – kwas mlekowy faktycznie jest produkowany w mięśniach podczas intensywnego wysiłku, ale jest usuwany z tkanek mięśniowych po około dwóch godzinach i wykorzystywany jako źródło energii. Ból po treningu zniknie więc znacznie szybciej niż opóźniony ból mięśniowy.
Mimo że współczesna nauka obala mit o zakwasach, termin ten jest nadal powszechnie stosowany. Często określenia DOMS i zakwasy są używane zamiennie, mimo że wiemy już, że kwas mlekowy nie odpowiada za opóźnioną bolesność mięśni po wysiłku fizycznym.
W rzeczywistości to moment pojawienia się bólu mięśniowego odróżnia zakwasy od DOMS. Zakwasy występują podczas intensywnego wysiłku i są wynikiem obecności kwasu mlekowego w mięśniach. Po treningu kwas mlekowy jest metabolizowany i ból ustępuje. DOMS, czyli opóźniony ból mięśniowy, pojawia się jednak dopiero około 12 godzin po treningu, a jego przyczyną są mikrourazy tkanek.