Witamina B3, powszechnie nazywana niacyną lub witaminą PP, jest nieodzownym elementem zdrowego stylu życia. Jest często wykorzystywana zarówno w terapii wewnętrznej, jak i zewnętrznej, będąc składnikiem wielu produktów farmaceutycznych i kosmetycznych. Działanie niacyny obejmuje poprawę wyglądu skóry, przeciwdziałanie objawom depresji, migreny oraz prewencję cukrzycy typu 1. Z tego powodu spożywanie odpowiedniej ilości tej substancji jest kluczem do zdrowia.
Niacyna to nazwa grupująca dwie substancje chemiczne – kwas nikotynowy oraz jego amid – nikotynamid. Termin PP pochodzi od angielskiego określenia Pellagra-Preventing factor, co oznacza, że niacyna ma właściwości zapobiegające zmianom skórnym zwanych Pella Agra. Co ciekawe, niacyna jest jednym z niewielu składników odżywczych produkowanych przez nasz organizm – a dokładniej mówiąc syntezowanym z tryptofanu. Niemniej jednak, aby zaspokoić zapotrzebowanie na niacynę, musimy także dostarczać ją z pożywienia.
Witamina B3 jest obecna zarówno w produktach roślinnych, jak i zwierzęcych. W pożywieniu występuje jako kwas nikotynowy oraz nikotynamid, ale także może być produkowana z tryptofanu zawartego w naszym jedzeniu (60 mg tryptofanu przekształca się w 1 mg witaminy B3). Zalecana dzienna dawka witaminy B3 zależy od wieku i płci – dzieci do 3 roku życia powinny spożywać do 10 mg, kobiety – do 14 mg, a mężczyźni nawet do 16 mg. Niacyna jest dostępna w wielu produktach, takich jak drożdże (do 50 mg/100 g), otręby pszenne (do 35 mg/100 g), orzeszki ziemne (17,2 mg/100 g), mięso cielęce (do 17 mg/100 g), wołowina (do 8,4 mg/100 g), ryby morskie (8 mg/100 g), grzyby (4,6 mg/100 g) czy ziemniaki (1,5 mg/100 g). Dodatkowo niacynę można znaleźć nawet w napojach takich jak kawa czy herbata.
Witamina B3 jest rozpuszczalna w wodzie i działa synergistycznie z innymi witaminami z grupy B, takimi jak B1, B2 i B6. Na jej działanie wpływa również chrom, natomiast cukry mogą hamować jej funkcje. Jest substancją odporną na wysokie temperatury, kwasy, zasady oraz promieniowanie UV. Niacyna przechodzi do wywaru podczas gotowania, dlatego warto je spożywać. Pierwszy raz została opisana przez niemieckiego chemika Hugo Weidela, który badał właściwości nikotyny. Amerykański biochemik Konrad Elvehjem wyodrębnił niacynę z wątroby. W przeszłości była ona nazywana „czynnikiem zapobiegającym pelagrze” czy „czynnikiem zapobiegającym zespołowi krowiego języka”. Pojęcie PP pochodzi od angielskiego „Pellagra-Preventing factor”. Nazwa „niacyna” powstała, aby uniknąć skojarzeń z nikotyną i jest połączeniem słów nicotinic acid + vitamin.