Obserwując zachowania omijania sytuacji wywołujących niepokój, jak również świadomość doświadczania fizycznych objawów takich jak duszności, kołatanie serca czy drżenie rąk, można wyciągnąć wniosek o potencjalnych zaburzeniach lękowych. Statystyki sugerują, że około 7% populacji jest narażone na ataki paniki, zaś 5% cierpi na lęki spowodowane konkretnymi bodźcami. Ale czym dokładnie są zaburzenia lękowe i jak z nimi skutecznie walczyć?
Ataki paniki, różne fobie, w tym społeczna, uogólniony lęk czy zespół stresu pourazowego to tylko niektóre formy zaburzeń lękowych. Obecnie stanowią one najczęściej diagnozowane schorzenie psychiczne w Polsce, przewyższając nawet depresję. Badania szacują, że blisko 7% populacji doznaje ataków paniki, a 5% musi zmagać się z fobiami – intensywnym lękiem przed specyficznymi bodźcami jak na przykład wysokość. Problemy powiązane ze stresem pourazowym zajmują trzecie miejsce wśród najczęstszych zaburzeń lękowych. Do nich należą również fobia społeczna i lęk uogólniony, które często są trudne zarówno do zidentyfikowania jak i leczenia. Warto podkreślić, że zaburzenia lękowe mogą dotknąć każdego, niezależnie od wieku, płci czy statusu socjoekonomicznego.
Wielu cenionych psychologów zajmowało się tematem zaburzeń lękowych. Erich Fromm twierdził, że lęk jest wynikiem alienacji jednostki od społeczeństwa i siebie samego, a rozwój wewnętrzny i autentyczne relacje mogą go złagodzić. Abraham Maslow postrzegał lęk jako przeszkodę na drodze do samorealizacji, wynikającą z niewypełnienie podstawowych potrzeb i braku poczucia bezpieczeństwa. B.F. Skinner tłumaczył lęk jako wyuczoną reakcję, będącą rezultatem warunkowania – według niego, lęk jest odpowiedzią na bodźce związane z negatywnymi doświadczeniami.
Zaburzenia lękowe to stan, w którym naturalny mechanizm obronny organizmu – lęk – staje się nadmiernie aktywny, prowadząc do odczuwania nieuzasadnionego strachu w sytuacjach, które nie stanowią rzeczywistego zagrożenia. W konsekwencji, może to znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie, ograniczając zdolność do pracy, nauki oraz nawiązywania relacji.
Do zaburzeń lękowych zalicza się szereg różnych stanów, takich jak ataki paniki, fobie, lęk uogólniony, fobię społeczną oraz zaburzenia związane ze stresem pourazowym (PTSD). Ataki paniki cechują się nagłym i intensywnym uczuciem strachu, które często towarzyszą objawy fizyczne takie jak kołatanie serca, duszności czy zawroty głowy. Fobie wiążą się z silnym lękiem przed konkretnymi bodźcami, co prowadzi do unikania sytuacji je wywołujących.
Stałe poczucie niepokoju bez konkretnego powodu charakteryzuje lęk uogólniony, natomiast fobia społeczna objawia się lękiem przed oceną innych, co może znacząco ograniczać kontakty interpersonalne. Zespół stresu pourazowego (PTSD) jest związany z przeżyciem traumatycznego wydarzenia i prowadzi do nawracających wspomnień, koszmarów i napięcia jakby zagrożenie jeszcze trwało.